Zeliha Bengü Ayata- 2024
Özet
Dünya düşünce tarihine damga vuran pek çok filozof ve düşünür vardır. Ancak ‘‘bu
düşündüklerimi sadece ben mi düşünüyorum’’ diye bir soran pek az düşünür vardır. Her
anlamda gittikçe kötüye giden dünyaya inat, dünyada filizlenecek iyiliklerin peşini
hiç bırakmayan bir aydındır Alev Alatlı. O’nun bu düşünce serüveninin temel taşlarını
‘‘Akıl, Ahlak, Adalet, Adap ve Aşk’’ ın oluşturduğu kadim değerler olduğunu söylemek
mümkündür. Bunu yaparken de ‘‘karanlığın gözünün içine bakma’’ ‘yı hem kendine hem
de bize tavsiye etmiştir. Matematik, ekonometri, istatistik, felsefe, ilahiyat eğitimleri
ışığında aklî hicretini gerçekleştiren bir yazarın uyarıları, toplumun her ferdi için
üzerinde düşünülmesi gereken bilgileri barındırmaktadır.
2014 yılı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri’nde yaptığı
konuşmayla Alatlı, ‘‘yasalarla haklı bulunan onlarca şeyin aslında helal olmadığı’’na vurgu
yaparak dikkatleri üzerine çekmişti. Bu konuşma belki Türkiye’nin yüzyıllık
sorunlara çözüm üretemedi. Ancak kendi bilgi felsefemizin kusurlarıyla yüzleştirmesi
açısından önem arzetmektedir.
Bu çalışma, Türk düşünürü ve yazar Alev Alatlı’nın düşünce yapısını, “yasaldır
ama helal değildir” söylemini ve bunun sosyal, hukuki ve ahlaki yönlerini ve
“saçaklı mantık” kavramını ve bu kavramın toplum, hukuk ve sosyal değerler
üzerindeki etkileri detaylı olarak ele alınmakta ve bu bağlamda Batı’nın Newtonian
dünya görüşüne karşı geliştirdiği eleştiriler ile helal-yasal ayrımını nasıl
kurguladığı tartışılmaktadır. Çalışmanın amacı, Alev Alatlı’nın düşünce yapısını ve
özellikle “yasaldır ama helal değildir” söylemini derinlemesine analiz ederek,
hukuki ve ahlaki değerlerin toplum üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Ayrıca
çalışma, modern dünya düzenindeki hukukun, ahlaki normlarla örtüşmemesi
durumunda nasıl toplumsal yozlaşmaya yol açabileceğini tartışmakta ve Alatlı’nın
bu bağlamda öne sürdüğü “saçaklı mantık” kavramını değerlendirmektedir.
Alatlı’nın düşünce yapısı ve eserleri incelenerek, toplumsal adalet ve ahlak
kavramlarının modern hukukla nasıl uyumlu hale getirilebileceği konusunda bir
çözüm önerisi sunulmaya çalışılmaktadır. Bununla birlikte, Alatlı’nın Batı ve Doğu
medeniyetleri hakkındaki eleştirileri ile İslami ve yerel değerlere dayalı bir
sistemin nasıl inşa edilebileceği konusu ele alınmaktadır. Çalışmada nitel araştırma
yöntemi kullanılmış olup, literatür taraması ve içerik analizi yöntemleri
uygulanmıştır. Alatlı’nın kitapları, söyleşileri, makaleleri ve eserlerine dair yazılmış
akademik çalışmalar incelenmiş ve bu kaynaklardan elde edilen bilgiler doğrultusunda bir değerlendirme yapılmıştır.