“Gogol’ün İzinde” başlıklı nehir romanının ilk kitabı Aydınlanma Değil, Merhamet! 2004 sonbaharında yayımlandı; diziyi Dünya Nöbeti (2005) ile Eyy Uhnem! Eyy Uhnem! (2008) izledi. Entelektüeli toplumun temel unsurlarından biri olarak konumlandıran Alatlı, bu seride Batı’nın “aydınlanma” adıyla dayattığını düşündüğü değerlerle hesaplaşır ve tartışmayı Rusya üzerinden genişleterek kültürel kader benzerliklerine odaklanır. Aydınlanma merkezli aklın karşısına merhameti koyan romanda yabancılaşma karşıtlığı, yerellik bilinci ve entelektüel kibre yöneltilen eleştiriler öne çıkar; bilgi istibdadı, tek tipleşme ve toplumsal yaşama müdahale gibi kavramlar ise serinin temel sorgulama alanlarını oluşturur.
“Batılı aydınlar Aydınlanma’dan kaynaklanmayan hak ve özgürlüklerin var olabileceği düşüncesine tahammül edemiyorlar… Batılı inteligenti, siyasi özgürlüğün ruhani bir temeli olabileceğini aklından geçirmek bile istemiyor.”
Türkiye ve dünyanın içinde bulunduğu yıkım karşısında derin bir üzüntü duyan ve bu buhrandan çıkmak için elinden geleni yapmaya azmeden, dünyayı bilen ve tanıyan, kendi değerleriyle barışık Türk entelektüeli, Alev Alatlı romanının değişmez kahramanıdır.
